Kaynakta Ayırma

Atık yönetim sisteminin hedefi, Adıyaman Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren tüm birimlerin atıklarının yönetiminin, çevre ile uyumlu ve kaynakları koruyucu bir sistem içerisinde gerçekleştirilmesini sağlamaktır.

Bu çalışmanın en önemli hedefi; toplumun konuyla ilgili farkındalığını artırıcı, sevecen ve toplumun katılımcılığını yükseltici, toplumu isteklendirici, sürdürülebilir bir başlangıç oluşturmaktır.

Kaynakta Ayrı Toplama:

Ürünlerin tüketiciye ya da nihai kullanıcıya ulaştırılması ve sunumu aşamalarında kullanılan, ürünün kullanılmasından sonra oluşan, kullanım ömrü dolmuş veya tekrar kullanılabilir ambalajlar “Ambalaj Atığı” olarak ifade edilir.

Ambalaj atıklarının, hazırlanmış olan yönetim planları doğrultusunda oluştukları yerlerde diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilmesi ve bu şekilde toplanmasını ifade eder.

Geri dönüşümde verimliliği arttırmak üzere hangi atığı nasıl istifleyeceğimiz önem teşkil eder. Özellikle geri kazanmayı planladığımız malzemelerin organik atıklarla karışmaması gereklidir. Bu sebepten ötürü kaynakta ayırma işlemine dikkat çekmek üzere üniversitemiz bünyesinde yürütülen çalışmalarla bu alışkanlık pekiştirilmeye çalışılmaktadır.

Atık yönetim hiyerarşisi aşağıdaki gibi tariflenebilir.

1-) Önleme:

Ambalajın, ambalaj atığının ve içerdiği maddelerin; ambalajın tasarımından başlayarak, üretimi, pazarlanması, dağıtımı, kullanılması, atık haline gelmesi ve bertaraf edilmesine kadar, çevreye verdiği zararın, temiz ürün ve teknolojiler kullanılarak azaltılmasını ifade eder.

2-) Tekrar Kullanım:

Ambalajın kendi yaşam döngüsü içinde tekrar kullanımının imkansız olacağı zamana kadar, toplama ve temizleme dışında hiçbir işleme tabi tutulmadan yeniden doldurulması veya aynı şekli ile aynı amaç için kullanım ömrünü tamamlayıncaya kadar kullanılmasını ifade eder. Kullanılmış giysilerin tekstil endüstrisinde değerlendirilmesi, naylon poşetler yerine bez, hasır poşet ya da file seçimi, şişe ve kavanozların tekrar kullanımı vb. örnekler tekrar kullanıma güzel örneklerdir.

3-) Geri Dönüşüm:

Ambalaj atıklarının bir üretim süreci içerisinde orijinal amacı veya başka bir amaç için, organik geri dönüşüm dahil, enerji geri kazanımı hariç olmak üzere yeniden işlenmesini ifade eder.

4-) Geri Kazanım:

Ambalaj atıklarının, fiziksel, kimyasal ve biyolojik yöntemlerle bazı işlemlerden geçirilmek suretiyle geri dönüştürülmesini, yakılarak enerji elde edilmesini ifade eder.

5-) Bertaraf:

Ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması, taşınması, geçici depolanması, tekrar kullanımı, geri dönüşümü ve geri kazanımı işlemlerinden sonra geriye kalan miktarının zararsız hale getirilmesi işlemlerini ifade etmektedir.

Geri Dönüşüm Niçin Gereklidir?

- Doğal Kaynakları Koruma: Günümüz dünyasında kişisel ve kurumsal bazda ürünlerin hızla tüketilmesi kaynaklarımızı azaltmaktadır. Bu sebepten ötürü verimli kullanım ve geri kazanım önem arz eder.

- Atık Miktarında Azalma: Elimizdeki materyalden en iyi şekilde faydalandığımızda yeni atıkların oluşumunun ve birikmesinin önüne geçmiş oluruz.

- Enerji Tasarrufu: Kullanmakta olduğumuz birçok ürünün şekillendirilmesi, depolanması ve temini gibi aşamalarda enerji tüketimi üst düzeydedir. Geri dönüşüm ile harcanması gereken enerjinin büyük bir bölümü kazanılabilir.

- Ekonomik Katkı: Yeni hammaddelerin alınmasına olan gerekliliği azaltabilmek, atıkların toplanması ve bertarafı için ayrılan bütçeleri kısabilmek geri dönüşümün ülke ekonomisine yapabileceği en etkin katkılardır.

Kaynakta Ayırma Niçin Önemlidir?

Kaynakta ayrı toplanan ambalaj atıkları, karışık çöple birlikte toplandığı durumdaki gibi “kirlenmez ve -kâğıtlarda olduğu gibi- ıslanmaz”. Toplanan malzemelerin bileşenlerine ayrılması daha kolaydır ve malzeme kalitesi yüksektir.

Geri dönüşüm verimliliğinin artırılmasında en önemli faktör, ikincil ürün olarak üretime tekrar girme potansiyelini maksimum seviyede tutmaktır. Bunu sağlayabilmek, “kaynakta ayırma” işleminin yüksek verimli gerçekleştirilebilmesine bağlıdır. Bu da ancak “ambalaj atıklarının kaynakta ayrılmasıyla ve ayrı toplanmasıyla mümkündür”.

 “Kağıtları ıslatmadan kağıt toplama kabına” koymakla, kağıdın ikincil hammadde olarak kullanım kalitesini korumuş oluruz.

Camları kırmadan cam toplama kabına koyarak, camın ikincil hammaddede olarak kullanım sürecinde renklerine göre ayrılması ve temizlenmesi sürecine olumlu katkı sağlamış oluruz.

Metal ambalaj atıklarını “ezerek” metal toplama kabına koymakla, kap hacmini minimum kullanmış oluruz.

Plastik ve sıvı gıda ambalaj türü ambalaj atıklarını “ezerek plastik toplama kutusuna” koymakla, toplama kutu hacmini minimum kullanmış oluruz.

Hangi Atıklar Geri Dönüştürülebilir?

	-Kağıt-karton
	-Plastik
	-Metal
	-Cam
	-Pil ve Akü

Nasıl?

Bazı ambalajların nasıl toplandığı, işlendiği ve hayatımıza nasıl geri kazandırıldığını inceleyelim:

-Kağıt geri dönüşümü:

	Toplama ünitelerinde biriken kâğıt atıklar belirli periyotlarla toplanır.
	İşlenmek üzere geri dönüşüm tesisine getirilir.
	Parçalanmış kağıtlar sabunlu su ile karıştırılarak üzerlerindeki mürekkep, plastik film ve yapışkan gibi diğer maddelerden arındırılır. Kâğıtlar bulamaç haline getirilir. Değişik malzemeler ekleyerek karton, gazete kâğıdı veya ofis kâğıdı gibi farklı kâğıt ürünleri elde edilebilir.
	Bulamaç merdanelerle şekillendirilir.
	Büyük rulolara ince çarşaf tabakalar halinde sarılarak kurumaya bırakılır.
	Son ürünler kesilmek ve marketlere gönderilmek üzere hazırdır.

-Cam geri dönüşümü:

	Tüketiciler kullanmadıkları cam ürünleri geri dönüşüm kutularına bırakır.
	İşlenmek üzere geri dönüşüm tesisine getirilir.
	Camlar renklerine göre ayrılır ve pisliklerinden arındırmak için yıkanır.
	Camlar parçalanır ve eritilir.
	Sonrasında şişe ve kavanoz gibi ürünlere dönüştürülmek üzere şekillendirilir.
	Cam yeniden kullanıma hazır bir şekilde market ve fabrikalara ulaştırılır.

      -Metal (Alüminyum) geri dönüşümü:

	Tüketici alüminyum kutuları geri dönüşüm kutusuna atar.
	Atıklar toplanarak geri dönüşüm tesisine gönderilir.
	Atıklar sınıflandırılır, temizlenir ve işlemler için hazır hale getirilir.
	Yeniden eritme işlemiyle sıvı hale geçen alüminyum dış kaplamasından ve üzerindeki mürekkepten ayrılır.
	Erimiş alüminyum kalıplara dökülerek külçeler haline getirilir.
	Külçeler merdaneler yardımıyla yeniden şekillendirilir. Bu işlem alüminyuma esneklik ve dayanıklılık katar.
	Kola kutuları, çikolata ambalajları ve hazır yemek paketleri gibi ürünlerde kullanılır.
	Ürünler kullanıma hazır bir şekilde tüketim alanlarında yerlerini alır.